روش های عیارسنجی طلا چیست؟

فلز طلا، از زمان‌های گذشته به عنوان یکی از ارزشمندترین و محبوب‌ترین فلزات در جهان شناخته شده است. اما یکی از مسائل اصلی در خرید و فروش طلا، شناسایی عیار طلا با استفاده از انواع روش ‌های عیارسنجی طلا برای تعیین میزان خلوص آن است. برای حصول اطمینان از اصالت و میزان خلوص این فلز با ارزش، از روش های مختلف عیارسنجی طلا استفاده می‌شود که برخی از این روش‌ها، نیاز به دستگاه‌ها و ابزار خاصی دارند و برخی را در صورت لزوم، در خانه نیز می‌توانید انجام دهید.

البته توجه داشته باشید که هر یک از انواع روش ‌های عیارسنجی طلا را که انتخاب می‌کنید، باید مراقب باشید که به قطعه طلا آسیبی نرسد تا از میزان ارزش آن کاسته نشود.

طلای خالصی که از معدن استخراج می شودُ آنقدری نرم است که نمی توان آن را در صنعت استفاده نمود. برای حل شدن این موضوع فلز طلا را با دیگر آلیاژ ها ترکیب کرد و درجه سختی آن را بالاتر می برد. اضافه شدن آلیاژ به طلا باعث از بین رفتن چکش خواری این فلز خواهد شد. با توجه به مواردی که گفته شده می توان به این نتیجه برسیم که عیار طلا میزان خالص بودن آن را نشان دهد و هر قدر این رقم بالاتر، طلای شما درصد کمی از آلیاژ را در ترکیبات خود دارد.

شما با تشخیص دقیق عیار طلا، می‌توانید از اصالت قطعه طلای خود مطمئن شوید و طلا را با قیمت واقعی آن خریداری کنید یا بفروشید. به همین خاطر، به شما توصیه می‌کنیم تا پایان این مقاله، همراه ما باشید تا مفهوم عیارسنجی و انواع روش ‌های عیار سنجی طلا را به صورت دقیق، باهم بررسی کنیم.

عیارسنجی طلا چیست؟

عیار طلا و عیارسنجی طلا چیست؟ از چه روش‌هایی می‌توان برای سنجش عیار طلا استفاده کرد؟ این‌ها از مهم‌ترین سوالاتی است که در رابطه با این فلز گران‌قیمت و پرطرفدار مطرح می‌شود؛ سوالاتی که همواره ذهن خریداران و فروشندگان را به خود مشغول داشته است.

عیارسنجی طلا یا تعیین عیار طلا به معنای اندازه‌گیری و سنجش درصد طلای موجود در یک آلیاژ طلا است. این عمل از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا درصد طلای موجود در یک آلیاژ؛ تعیین کننده ارزش و قیمت نهایی قطعه طلای مورد نظر می‌باشد.

انواع روش های عیار سنجی طلا 

برای انجام عیارسنجی طلا و تشخیص اصالت و خلوص آن، از دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف در قالب انواع روش‌ های عیارسنجی طلا استفاده می‌شود که بطور خلاصه و اجمالی، برخی از مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:

سنجش عیار با استفاده از تجهیزات الکترونیکی یا XRF

این دستگاه‌ها از طریق تکنولوژی‌های مختلفی مانند: آمپرسپکترومتر یا استفاده از فن‌آوری‌های مبتنی بر لیزر و اپتیکال که از جمله آنالیزگرهای طلا و دستگاه‌های عیار سنجی می‌باشند، انجام می‌شود.

استفاده از روش‌های شیمیایی

این روش‌ها، شامل استفاده از محلول‌های حل‌کننده و اسیدهاست که طی فرایند خاصی، از آن‌ها برای عیار سنجی طلا استفاده می‌شود.

استفاده از وزن و حجم

این روش، معمولاً برای اندازه‌گیری طلا در مقیاس‌های کوچک‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و با استفاده از ترکیبی از مقدار طلا، وزن آلیاژ و حجم موجود از آن؛ اقدام به عیارسنجی طلا می‌نمایند.

عیارسنجی طلا در بازارهای مالی، میزان ارزش‌گذاری در خرید و فروش این فلز گرانبها را تعیین و اطمینان از کیفیت و اصالت محصولات طلا را تضمین می‌کند. روش‌های ذکر شده در بالا، تنها به جهت آشنایی کلی شما بود؛ در ادامه مقاله، بررسی کامل انواع روش‌ های عیار سنجی طلا را به صورت مفصل و کاربردی برای شما توضیح خواهیم داد.

مطلب پیشنهادی: راهکارهای اصولی مراقبت از طلا را بشناسید.

عیارسنجی طلا با استفاده از سنگ محک

برای آغاز عیارسنجی طلا با استفاده از سنگ محک، ابتدا نمونه‌ را روی سطح سنگ محک می‌کشیم، در صورتی که هیچ اثری از خود روی سنگ محک به جا نگذارد؛ باید توجه داشته باشیم که ممکن است این فلز، طلا نباشد و یا روکشی از طلا داشته باشد. اگر رد طلا روی سنگ محک باقی بماند، تیزآب که محلولی اسیدی است را روی سنگ محک می‌ریزیم و سپس واکنش‌های رخ داده را بصورت زیر بررسی می‌کنیم:

• اگر هیچ واکنشی اتفاق نیفتد، به این معناست که عیار طلای مدنظر؛ با تیزآب هم‌تراز است.
• اگر رنگ ردی که بر روی سنگ محک باقی ماند خیلی کمرنگ ‌باشد، عیار طلا از تیزآب کمتر است.
• اگر رنگ ردی که بر روی سنگ محک به وجود آمده بود کاملا از بین برود، این امکان وجود دارد که فلز مورد نظر، طلا نباشد و یا درصد خیلی کمی طلا در آن وجود داشته باشد.

برای بررسی دقیق‌تر، با استفاده از یک سوهان، مقداری از طلا را جدا می‌کنیم و مقداری از تیزآب را روی آن می‌ریزیم و واکنش‌ها را به صورت زیر بررسی می‌کنیم:

• اگر هیچ واکنشی رخ ندهد، عیار طلای مدنظر با تیزآب هم‌تراز می‌باشد.
• اگر رنگ آن به رنگ سبز تیره باشد، عیار طلای مورد نظر از عیار تیزآب کمتر است.
• اگر تغییر شکل دهد و شروع به کف کردن کند، ممکن است که فلز مدنظر طلا نباشد و یا درصد بسیار کمی طلا در آن باشد.

عیارسنجی طلا به روش ری‌گیری (کوپلاسیون)

در این روش که یکی از رایج‌ترین روش‌های موجود برای تعیین عیار طلا است، ابتدا وزن طلای مورد نظر را با کمک ترازوی ری‌گیری، می‌سنجند. بعد از وزن کردن طلا، آن را به همراه مقداری سرب در داخل کوپل که یک ظرف بوته مخصوص است، ذوب می‌کنند.

در این فرآیند فلز سرب، اکسید شده و ضمن جذب سایر اکسیدهای موجود در طلا، جذب کوپل می‌شود. بعد از این مرحله، مقدار کمی اسید نیتریک به نمونه طلا اضافه می‌کنند تا فلزات موجود در آن در داخل اسید حل شوند. درنهایت، طلای حاصله تصفیه شده و وزن آن با وزن اولیه که داشته، مقایسه می‌شود و به این صورت، عیار طلا مشخص می‌شود.

مزایای این روش، شامل دقت بالا در تعیین عیار طلا، قابلیت انجام آزمون برای نمونه‌های کوچک و بزرگ و استفاده از تجهیزات ساده و مواد شیمیایی عمومی است. این روش به ویژه در کنار دیگر روش‌های تحلیلی برای تعیین عیار طلا و استفاده در صنایع جواهرسازی و طلافروشی، هنوز هم بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: مظنه طلا یعنی چه؟

تعیین عیار طلا با روش XRF

روش (XRF یا Fluorescence X-Ray پرتو ایکس فلورسانس)، یکی از روش‌های بسیار مفید برای عیارسنجی طلا است. در این روش از پرتوهای ایکس با انرژی بالا برای برخورد با نمونه‌ طلایی که داریم، استفاده می‌شود. زمانیکه پرتوهای ایکس به نمونه طلا می‌خورند، اتم‌های مختلفی در نمونه، انرژی را جذب می‌کنند و الکترون‌ها از پوسته‌های داخلی اتم‌ها خارج می‌شوند.

این اتم‌ها سپس با انتقال به حالت پایه، پرتوهای فلورسانسی با انرژی مشخصی را انتشار می‌دهند که انرژی این پرتوهای فلورسانسی به تفاوت‌های عیار طلا و دیگر عناصر اضافی در نمونه طلا بستگی دارد. با اندازه‌گیری این پرتوهای فلورسانسی، می‌توانیم عناصر مختلف موجود و عیار طلا در نمونه‌ای که برای عیارسنجی طلا انتخاب کرده‌ایم را تعیین کنیم.

مزایای استفاده از XRF، برای تعیین عیار طلا، شامل: سرعت بالا، دقت قابل توجه، نیاز به حداقل آماده‌سازی نمونه، و امکان اندازه‌گیری همزمان عناصر مختلف است. از این روش، سالهاست که به عنوان یک روش دقیق، غیرمخرب و بی‌خطر؛ در بازاریابی و کنترل کیفیت و تحقیقات علمی بطور گسترده‌ای استفاده می‌شود.

عیارسنجی طلا با استفاده از اسید

عیارسنجی طلا با استفاده از اسید، یکی از روش‌های ساده و سریعی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مقداری اسید روی طلا ریخته می‌شود و سپس با توجه به واکنش‌های صورت گرفته، به شرح زیر؛ عیار طلا سنجیده می‌شود:

• بعد از ریختن اسید بر روی قطعه‌ی طلای مورد نظر، چنانچه طلا هیچ واکنشی نشان ندهد می‌توان به این نتیجه رسید که عیار آن 18 یا بالاتر از آن است.
• درصورتیکه قطعه‌ی طلا نمونه با اسید واکنش داده و شاهد یک رنگ قهوه‌ای روشن باشیم، به احتمال زیاد، عیار طلای مورد نظر ما 14 می‌باشد.
• پس از اضافه کردن اسید روی طلا، ممکن است که قطعه‌ مورد نظر ما به اسید واکنش نشان داده و یک رنگ قهوه‌ای تیره تولید کند که در این صورت؛ می‌توان گفت که طلای موجود به احتمال زیاد دارای عیار 10 می‌باشد.
• حالت دیگری که بعد از افزودن اسید به طلا ممکن است با آن مواجه شویم، مشاهده‌ی یک واکنش سبزرنگ است. چنانچه واکنش حاصله میان طلا و اسید، رنگ سبزی داشته باشد؛ قطعه‌ی موجود، دارای طلایی کمتر از 10 عیار بوده و یا طلا نیست. درنظر داشته باشید فلزاتی مانند نیکل و مس، از جمله فلزاتی هستند که در اثر ترکیب با اسید، محلولی سبز رنگ تولید می‌کنند.

بطور کلی عیارسنجی طلا با استفاده از اسید، یک روش سریع برای تخمین عیار طلا است؛ اما به دلیل دقت پایین و احتمال آسیب دیدگی قطعه طلا، روش چندان مرسومی به‌شمار نمی‌رود.

جمع بندی

در این مقاله ما برای شما به صورت مفصل، مفهوم عیارسنجی طلا و انواع روش ‌های عیارسنجی طلا را توضیح دادیم. همانطور که مطالعه کردید و متوجه شدید، برای خریداران معمولی، عیارسنجی طلا با استفاده از بسیاری از این راه‌ها ممکن نیست و شما تنها می‌توانید که با استفاده از اعداد حک شده بر روی قطعه طلای خریداری شده، به عیار آن پی ببرید.

تعیین درصد عیار و عیارسنجی طلا، موضوع مهمی در سرمایه‌گذاری است که نباید نسبت به آن بی‌توجه باشید. تمام نکاتی که درمورد عیارسنجی طلا گفته شد را به خاطر داشته باشید تا بتوانید با خیالی آسوده‌ و اطمینان خاطری بالا، نسبت به سرمایه‌گذاری در معامله آنلاین طلا اقدام کنید.