توسط : صندوق درآمد ثابت یکی از ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری است که با هدف ایجاد امنیت مالی و فراهم کردن سودی پایدار برای سرمایه‌گذاران شکل گرفته است. این صندوق‌ها با تکیه بر ترکیبی از دارایی‌های کم‌ریسک و مدیریت اصولی، محیطی مطمئن ایجاد می‌کنند تا افراد بتوانند با آرامش خاطر و بازدهی مشخص، سرمایه خود را وارد بازار کنند. در شرایطی که بازارهای مالی با نوسانات شدید همراه است، صندوق‌های درآمد ثابت نقش یک پناهگاه امن را ایفا می‌کنند و این امکان را می‌دهند که سرمایه‌گذاران بدون نگرانی از کاهش ارزش دارایی، از سود دوره‌ای و روزشمار بهره‌مند شوند. همین ویژگی باعث شده این نوع سرمایه‌گذاری برای افرادی که ریسک‌پذیری پایینی دارند یا با مبالغ نه‌چندان بالا به دنبال ورود به بازار هستند، گزینه‌ای جذاب و قابل اعتماد باشد. در ادامه این مقاله از سایت زرافزا، به بررسی جامع صندوق‌های درآمد ثابت و مزایای آن خواهیم پرداخت.
صندوق درآمد ثابت چیست؟
صندوق درآمد ثابت در واقع مسیری غیرمستقیم برای ورود به بازار سرمایه است. سرمایه شما به همراه سرمایه دیگر افراد در یک استخر مشترک جمع‌آوری شده و توسط تیم‌های مالی حرفه‌ای مدیریت می‌شود. مدیران صندوق با طراحی استراتژی‌های محتاطانه، منابع را در بخش‌های کم‌ریسک بورس به کار می‌گیرند و بخشی از درآمد حاصل را به‌صورت دوره‌ای میان سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند. گرچه میزان سود نهایی می‌تواند تغییر کند، اما ناشر صندوق تعهد می‌دهد حداقل مقدار مشخصی از سود را به‌عنوان سود علی‌الحساب پرداخت کند؛ اصطلاح «ثابت» نیز به همین تضمین حداقلی اشاره دارد. معمولاً بازده واقعی فراتر از این سود تضمین‌شده نیست، مگر در شرایط خاص، زیرا بخش عمده سرمایه در دارایی‌های کم‌ریسک و با بازده قابل پیش‌بینی سرمایه‌گذاری می‌شود.
منظور از ترکیب دارایی‌های صندوق درآمد ثابت چیست؟
در صندوق‌های درآمد ثابت، حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد از سرمایه جمع‌آوری‌شده از سرمایه‌گذاران در دارایی‌های کم‌ریسک مانند اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و سایر اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. مدیر صندوق تنها مجاز است بخش کوچکی از منابع را به دارایی‌های پرریسک اختصاص دهد. به همین دلیل، احتمال زیان در این صندوق‌ها تقریباً صفر است؛ هرچند همین موضوع باعث می‌شود بازده آن‌ها نیز محدود باشد. علت اصلی این است که دارایی‌های کم‌ریسک معمولاً سودی ثابت و مشخص دارند که اغلب نزدیک به نرخ تورم کشور محاسبه می‌شود.
میزان سود و ریسک صندوق های درآمد ثابت چقدر است؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، حداقل بازدهی مورد انتظار را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند و بیشتر مورد توجه افرادی هستند که ریسک‌پذیری پایینی دارند. این سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند با کمترین میزان ریسک، سودی معقول و پایدار به دست آورند. به همین دلیل، مدیران صندوق منابع حاصل از فروش واحدهای سرمایه‌گذاری را عمدتاً صرف خرید اوراق بهادار کم‌ریسک یا بدون ریسک مانند اوراق مشارکت، اوراق اجاره و اوراق خزانه می‌کنند تا سود مورد انتظار محقق شود.
از سوی دیگر، کلیه فعالیت‌های این صندوق‌ها تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد. آن‌ها موظف‌اند به صورت ماهانه گزارش جامعی از وضعیت پرتفوی خود منتشر کنند. این گزارش‌ها در سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران (کدال) در دسترس عموم قرار دارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند با مطالعه آن، جزئیات عملکرد صندوق را بررسی کنند.
انواع صندوق‌های درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت را می‌توان بر اساس معیارهای مختلف دسته‌بندی کرد. به طور کلی چهار معیار اصلی برای این تقسیم‌بندی وجود دارد: ترکیب دارایی، روش تقسیم سود، نوع معامله و کارکرد.
1.بر اساس ترکیب دارایی
صندوق‌های درآمد ثابت از نظر ترکیب دارایی به دو نوع عادی و نوع دوم تقسیم می‌شوند. نوع عادی همان صندوق‌هایی هستند که امروز بیشترین کاربرد را دارند، اما نوع دوم بیشتر در گذشته رایج بود و سود آن به‌صورت افزایش ارزش واحدهای صندوق (NAV) پرداخت می‌شد. امروزه عملاً استفاده‌ای از نوع دوم نمی‌شود.
2.بر اساس تقسیم سود
از نظر روش تقسیم سود، برخی صندوق‌ها ماهانه سود را به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌کنند، در حالی‌که برخی دیگر سود را به‌صورت غیرنقدی و در قالب افزایش NAV محاسبه می‌کنند. نوع اول برای کسانی مناسب است که به دنبال درآمد دوره‌ای هستند و نوع دوم بیشتر برای سرمایه‌گذاری بلندمدت کاربرد دارد.
3.بر اساس نوع معامله
صندوق‌های درآمد ثابت یا به شکل ETF و قابل معامله در بورس هستند که خرید و فروش آن‌ها مانند سهام انجام می‌شود، یا صدور و ابطالی‌اند که تنها از طریق وب‌سایت اختصاصی صندوق امکان معامله دارند. تفاوت اصلی این دو نوع در دسترسی و سهولت خریدوفروش است.
4.بر اساس کارکرد
از نظر کارکرد، سه نوع صندوق درآمد ثابت وجود دارد: صندوق‌های عادی که شناخته‌شده‌ترین نوع هستند، صندوق‌های مختص اوراق دولتی که تقریباً بدون ریسک‌اند چون فقط در اوراق و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند، و صندوق‌های اهرمی که با استفاده از واحدهای عادی و ممتاز امکان کسب سود بیشتری را فراهم می‌سازند.
مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ترکیب ویژگی‌هایی مانند سود پایدار، ریسک کم، نقدشوندگی بالا و امکان ورود با سرمایه‌های اندک، یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای افراد محسوب می‌شوند. این صندوق‌ها معمولاً بازدهی بیشتری از سپرده‌های بانکی ارائه می‌دهند و سرمایه‌گذار می‌تواند علاوه بر امنیت مالی، از مزیت سود روزشمار نیز بهره‌مند شود. در ادامه مهم‌ترین مزایای صندوق‌های درآمد ثابت را بررسی می‌کنیم.
1.تاب‌آوری در برابر نوسانات بازار
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صندوق‌های درآمد ثابت، مقاومت بالای آن‌ها در برابر نوسانات اقتصادی است. دلیل این موضوع، ترکیب دارایی‌های کم‌ریسکی مانند اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و اوراق خزانه است که به مدیران صندوق اجازه می‌دهد سودی مطمئن و باثبات برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. در شرایطی که دیگر بازارها با نوسانات شدید روبه‌رو هستند، این صندوق‌ها توانایی حفظ ارزش سرمایه و ایجاد امنیت روانی برای سرمایه‌گذاران را دارند.
2.قدرت نقدشوندگی بالا
مزیت دیگری که صندوق‌های درآمد ثابت را متمایز می‌کند، نقدشوندگی بالای آن‌هاست. سرمایه‌گذار هر زمان که نیاز داشته باشد می‌تواند دارایی خود را به وجه نقد تبدیل کند، بدون آنکه نگران بلوکه‌شدن سرمایه یا محدودیت‌های سختگیرانه باشد. این موضوع به‌ویژه در شرایط بحرانی اقتصادی اهمیت پیدا می‌کند، زیرا امکان دسترسی سریع به نقدینگی برای سرمایه‌گذاران فراهم است.
3.ریسک پایین
به دلیل تمرکز بر دارایی‌های کم‌ریسک مانند اوراق دولتی و سپرده‌های بانکی، این صندوق‌ها ریسک بسیار پایینی دارند. همین ویژگی باعث می‌شود افراد محافظه‌کار یا کسانی که تمایل به حفظ ارزش سرمایه و دریافت سود باثبات دارند، با خیال راحت‌تری سرمایه‌گذاری کنند. در واقع، صندوق‌های درآمد ثابت برای کسانی که امنیت سرمایه را بر سودهای پرریسک ترجیح می‌دهند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌آیند.
4.امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم
برخلاف بسیاری از بازارهای سرمایه‌گذاری که نیاز به مبالغ کلان دارند، صندوق‌های درآمد ثابت انعطاف‌پذیرند و حتی افراد با سرمایه‌های کوچک هم می‌توانند وارد آن‌ها شوند. این ویژگی باعث شده صندوق‌های درآمد ثابت برای تازه‌واردان به دنیای سرمایه‌گذاری، نقطه شروعی مناسب باشند.
5.دریافت سود روزشمار
یکی از جذاب‌ترین مزایای این صندوق‌ها، محاسبه سود به‌صورت روزشمار است. به این معنا که سرمایه‌گذار هر روز سودی معادل میزان دارایی خود کسب می‌کند و معمولاً در پایان هر ماه یا دوره‌های مشخص این سود به حساب او واریز می‌شود. این قابلیت دسترسی سریع به سود، به‌ویژه برای کسانی که نمی‌خواهند سرمایه‌شان برای مدت طولانی در یک بازار قفل شود، بسیار ارزشمند است.
6.سود بیشتر از سپرده‌های بانکی
در حالی‌که سپرده‌های بانکی نرخ بهره محدودی دارند، صندوق‌های درآمد ثابت معمولاً سود بیشتری ارائه می‌دهند. این اختلاف به دلیل مدیریت فعال‌تر صندوق و تنوع بیشتر دارایی‌هاست. علاوه بر این، نرخ سود این صندوق‌ها اغلب با تورم هماهنگ می‌شود و به همین دلیل ارزش پول سرمایه‌گذاران در گذر زمان کمتر کاهش می‌یابد.
معایب سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت هرچند مزایای بسیاری دارد، اما خالی از چالش نیست. این صندوق‌ها معمولاً بازدهی کمتری نسبت به سهام و دارایی‌های پرریسک‌تر دارند و در برخی موارد حتی ممکن است سودشان همگام با نرخ تورم نباشد و قدرت خرید سرمایه‌گذار کاهش پیدا کند. علاوه بر این، کارمزد مدیریت از سود خالص کسر می‌شود و برخی صندوق‌ها محدودیت‌هایی برای برداشت یا فروش واحدها دارند که نقدشوندگی را دشوار می‌کند. هرچند ریسک این صندوق‌ها پایین است، اما احتمال زیان به‌طور کامل منتفی نیست و در شرایط خاص ارزش دارایی‌ها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، صندوق‌هایی که با مدیریت غیرفعال اداره می‌شوند نمی‌توانند به‌سرعت به تغییرات بازار واکنش نشان دهند و ممکن است فرصت‌های سودآور را از دست بدهند. در نهایت، برای کسب بهترین نتیجه، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها باید بلندمدت باشد و نمی‌توان در کوتاه‌مدت انتظار سود چشمگیر داشت.
مقایسه صندوق درآمد ثابت با صندوق سهامی و سپرده بانکی
سرمایه‌گذاران همیشه بین صندوق درآمد ثابت، صندوق سهامی و سپرده بانکی مردد هستند. هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند که بسته به میزان ریسک‌پذیری می‌تواند انتخاب متفاوتی رقم بزند.
| ویژگی‌ها | صندوق درآمد ثابت | صندوق سهامی | سپرده بانکی |
|---|---|---|---|
| میزان ریسک | پایین | بالا | پایین (تحت نظارت بانک مرکزی) |
| سود | ثابت و قابل پیش‌بینی (۲۶ تا ۳۶٪) | متغیر و وابسته به بازار | ۲۰.۵ تا ۲۲.۵٪ |
| نوع سرمایه‌گذاری | اوراق با درآمد ثابت، سپرده بانکی، اوراق دولتی | سهام شرکت‌های بورسی | تسهیلات و سپرده‌گذاری بانکی |
| نقدشوندگی | بالا و سریع | وابسته به شرایط بازار | محدود به دوره سپرده‌گذاری |
| افق زمانی مناسب | میان‌مدت و بلندمدت با نقدشوندگی بالا | بلندمدت و بدون نیاز به نقدشوندگی | بلندمدت، محدود به قرارداد بانکی |
| مدیریت سرمایه | مدیران حرفه‌ای تحت نظارت سازمان بورس | مدیران صندوق‌های سهامی | بانک‌ها تحت نظارت بانک مرکزی |
| شفافیت اطلاعاتی | بالا، گزارش‌های ماهانه در کدال | بالا، گزارش‌دهی به بورس | کمتر، جزئیات در دسترس نیست |
| حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری | متغیر و معمولاً کمتر از سپرده بانکی | متغیر و وابسته به صندوق | معمولاً نیازمند حداقل مبلغ مشخص |
| مناسب برای | افراد محتاط، جویای سود باثبات | افراد ریسک‌پذیر و بلندمدت | سرمایه‌گذاران سنتی و کم‌ریسک |
مقایسه صندوق درآمد ثابت با سرمایه‌گذاری در طلا
در شرایط تورمی، بسیاری از سرمایه‌گذاران بین صندوق درآمد ثابت و خرید طلا مردد می‌شوند. هر کدام نقاط قوت و ضعف دارند و انتخاب صحیح بستگی به اهداف مالی و میزان تحمل ریسک شما دارد.
| ویژگی‌ها | صندوق درآمد ثابت | سرمایه‌گذاری در طلا |
|---|---|---|
| میزان ریسک | کم | کم در بلندمدت، متغیر در کوتاه‌مدت |
| سود / بازدهی | ثابت و قابل پیش‌بینی | متغیر و وابسته به نوسانات بازار |
| نقدشوندگی | بالا، اما ممکن است در شرایط خاص محدود شود | بسیار بالا |
| محافظت در برابر تورم | خیر | بله |
| هزینه‌های جانبی | کارمزد صندوق | هزینه نگهداری و امنیت |
| افق زمانی مناسب | میان‌مدت و بلندمدت | کوتاه‌مدت و بلندمدت (بسته به استراتژی) |
| مدیریت سرمایه | مدیران حرفه‌ای تحت نظارت سازمان بورس | فردی (خرید مستقیم) یا صندوق‌های طلا |
| شفافیت اطلاعاتی | بالا، گزارش‌های ماهانه در کدال | شفاف، وابسته به قیمت روز جهانی و داخلی |
| حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری | متغیر و انعطاف‌پذیر | قابل شروع با مبالغ اندک |
| مناسب برای | کسانی که به‌دنبال سود باثبات و ریسک کم هستند | کسانی که می‌خواهند دارایی خود را در برابر تورم حفظ کنند |
صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت مناسب چه کسانی است؟
صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ماهیت کم‌ریسک خود، گزینه‌ای مناسب برای کسانی هستند که تمایلی به پذیرش ریسک و تجربه نوسانات شدید بازارهای مالی ندارند. این صندوق‌ها با سرمایه‌گذاری عمده دارایی در اوراق دولتی، سپرده‌های بانکی و سایر ابزارهای کم‌ریسک، سودی تضمین‌شده و باثبات ارائه می‌دهند و همین موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذار بدون دغدغه از افت ارزش سرمایه، بازدهی معقولی دریافت کند. به همین دلیل، این نوع سرمایه‌گذاری بیشتر برای افراد محتاط، بازنشستگان، کارمندان یا کسانی که تازه وارد دنیای سرمایه‌گذاری می‌شوند، گزینه‌ای امن و قابل‌اعتماد به شمار می‌آید.
بهترین صندوق درآمد ثابت مفید 1404
در حال حاضر یکی از بهترین صندوق‌های درآمد ثابت در ایران برای سال ۱۴۰۴، صندوق کارا (نوع دوم، ETF) است که سود مرکب روزشمار حدود ۳۴–۳۶٪ ارائه می‌دهد. همچنین اگر هدف‌تان درآمد دوره‌ای و ماهانه است، صندوق کمند با پرداخت سود ماهانه و ریسک پایین گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. صندوق ایران‌زمین هم بین صندوق‌های صدور و ابطالی جزو گزینه‌های پرطرفدار است؛ بازدهی حدود ۳۳٪ و سابقه فعالیت طولانی آن را به انتخاب قابل اعتمادی تبدیل کرده‌اند.
جمع بندی
در مجموع، صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ترکیب ویژگی‌هایی چون ریسک پایین، سود تضمین‌شده، نقدشوندگی بالا و امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک، به یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌ها برای افرادی تبدیل شده‌اند که به دنبال امنیت و ثبات مالی هستند. گرچه این صندوق‌ها بازدهی کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری‌های پرریسک‌تر مانند سهام یا طلا دارند، اما برای کسانی که ترجیح می‌دهند بدون استرس و دغدغه ارزش دارایی خود را حفظ کنند، انتخابی منطقی و مطمئن محسوب می‌شوند. در نهایت، تصمیم‌گیری میان صندوق درآمد ثابت و سایر روش‌های سرمایه‌گذاری بستگی به میزان ریسک‌پذیری، اهداف مالی و افق زمانی هر فرد دارد.
