تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی + تعریف هر کدام

سکه بانکی و سکه غیر بانکی دو مفهوم مهم و متفاوت در بازارهای مالی هستند که ما را بر آن می‌دارد تا از تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی، اطلاعات بیشتری داشته باشیم. البته که مهم‌ترین تفاوت‌ سکه بانکی و سکه غیر بانکی را می‌توان در تعاریف آن‌ها جستجو کرد.

سکه بانکی، سکه‌هایی هستند که بانک مرکزی یا بانک‌های تجاری و مرکزی کشور، تولید و منتشر می‌کنند. این نوع سکه‌ها، تحت نظارت بانک مرکزی هستند و در تجارت رسمی و اقتصاد کشور، قابل استفاده می‌باشند. سکه‌های بانکی در کشور، کاملا دارای ارزش قانونی هستند و مردم، با اطمینان بیشتری می‌توانند از آن‌ها برای سرمایه‌گذاری، خرید و فروش و تجارت استفاده کنند.

سکه غیر بانکی، سکه‌هایی هستند که تولید و انتشار آن‌ها توسط بانک مرکزی یا بانک‌های تجاری و مرکزی، تأیید نشده است و این سکه‌ها ممکن است بطور غیرقانونی یا غیررسمی تولید و یا در بازارهای غیررسمی و تجارت‌های زیرزمینی، تولید و به فروش برسند.

احتمال زیادی وجود دارد که سکه ‌های غیر بانکی، ارزش قانونی نداشته باشند و استفاده از آن‌ها ممکن است در برخی موارد، حتی غیرقانونی باشد. بطورکلی، تفاوت سکه بانکی و سکه غیر بانکی، می‌تواند تاثیر مستقیمی بر استفاده و ارزش این سکه‌ها در بازار داشته باشد.

انواع سکه های بانکی کدامند؟

در حال حاضر، چند نوع سکه بانکی رایج مانند سکه پارسیان در ایران وجود دارد و به صورت قانونی در بازارهای مالی از آن استفاده می‌شود که عبارتند از:

سکه تمام بهار آزادی

این سکه که در دو نوع سکه بهار آزادی و سکه امامی موجود است، از طلای 999 عیار ساخته شده و وزنی معادل 8.133 گرم دارد.

سکه نیم بهار آزادی

این سکه از طلای 999 عیار ساخته شده و وزنی معادل 4.0665 گرم دارد.

ربع سکه بهار آزادی

این سکه از طلای 999 عیار ساخته شده و وزن آن معادل 2.03325 گرم است.

سکه گرمی

سکه گرمی از طلای 999 عیار ساخته شده است و وزن آن معادل با 1.7783 گرم است.

انواع سکه غیر بانکی کدامند؟

سکه ‌های غیر بانکی، با توجه به میزان عیار و نوع جنس آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

سکه غیر بانکی با عیار استاندارد

این نوع سکه‌ها، عیاری هم‌اندازه با سکه ‌های بانکی دارند و در ساخت آن‌ها از همان نوع آلیاژ، استفاده شده است. سکه غیر بانکی با عیار استاندارد، در بازار نسبتا رایج است. با توجه به جنس آن، بیشترین سود در این نوع از سکه‌ها، برای جاعلان سکه در زمینه ایجاد و استفاده کردن از حباب سکه است.

در صورت در اختیار داشتن سکه غیر بانکی با عیار استاندارد، شما می‌توانید آن را به ارزش طلای موجود در آن بفروشید.

سکه غیر بانکی طلا با عیار پایین

عیار این سکه‌ها از سکه بانکی پایین‌تر است و تشخیص آن‌ها کار راحتی نیست؛ مثلا نمی‌شود از روی ظاهر و رنگ، آن‌ها را تشخیص داد. برای فروش این نوع از سکه‌ها، عیار آن تخمین زده می‌شود و باتوجه به عیار تخمینی، می‌توانید آن را بفروشید.

سکه‌ غیر بانکی غیر طلا

این نوع از سکه‌ها همانگونه که از نامش پیداست، از جنسی به جز طلا درست می‌شوند. جاعلان سکه، روی آن آبکاری انجام می‌دهند و  یا روکش طلا می‌کشند و سکه را وارد بازار می‌کنند. این سکه‌ها معمولا تنها در صورتی قابلیت فروش دارند که از جنس نقره باشند؛ در غیر این صورت، فقط ممکن است برای کلکسیونر‌های سکه‌های خاص، جذابیت داشته باشند.

تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی از نظر قیمت

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ سکه بانکی و غیر بانکی، قیمت آن‌ها است. قیمت سکه‌های بانکی، توسط دولت و بانک مرکزی تعیین می‌شود و دارای نوسانات قیمتی بالا است. همچنین قیمت این نوع سکه‌ها ممکن است، دچار حباب شده و در زمان‌های مختلف، یکسان نباشد. اما قیمت سکه‌های غیر بانکی ارزان‌تر بوده و نوسانات قیمتی زیادی ندارند.

تفاوت قیمت ربع سکه بانکی و غیربانکی

تفاوت قیمت ربع سکه بانکی و غیربانکی، مشابه با سایر انواع سکه‌هاست. از آنجایی که ضرب سکه‌های غیربانکی درکارگاه‌هایی خارج از نظارت بانک مرکزی انجام می‌شود، روی قیمت آن‌ها اجرت ساخت نیز، لحاظ می‌شود که بر روی قیمت آن‌ها تاثیرگذار است.

قیمت ربع سکه بانکی، وابسته به میزان عرضه، تقاضا و نوسانات بازار است. بطور کلی، ربع سکه بانکی به دلیل داشتن ارزش قانونی، کیفیت بهتر، تولید و وجود در بازار رسمی؛ قیمت بالاتری نسبت به ربع سکه غیر بانکی دارد که اغلب به صورت غیررسمی و با شرایط متفاوت در بازار معامله می‌شود.

تفاوت قیمت نیم سکه بانکی و غیربانکی

تفاوت قیمت نیم سکه بانکی و غیربانکی، می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

ارزش قانونی و قابلیت قانونی

نیم سکه بانکی، دارای ارزش قانونی و مورد تایید بانک مرکزی است و می‌توان آن را بطور رسمی و قانونی در معامله آنلاین طلا، خرید و فروش کرد؛ اما نیم سکه غیر بانکی، غالبا ارزش قانونی ندارد و ممکن است که بصورت غیررسمی و یا در بازارهای غیررسمی، مانند بازارهای زیرزمینی معامله شود. در نتیجه، ممکن است که قیمت آن نسبت به نیم سکه بانکی، کم‌تر باشد.

منابع مواد اولیه و کیفیت تولید

نیم سکه بانکی، تحت نظارت و کنترل سازمان‌های مربوطه تولید می‌شود و در ساخت آن‌ها از مواد اولیه با کیفیت مناسب استفاده می‌شود؛ اما نیم سکه غیر بانکی، ممکن است که از مواد اولیه کم‌کیفیت‌تری ساخته شود یا بصورت غیرقانونی تولید شود که این می‌تواند به تفاوت قیمت نیم سکه بانکی و غیربانکی منجر شود.

بطور کلی، نیم سکه بانکی به دلیل داشتن ارزش قانونی، کیفیت بهتر تولید و وجود در بازار رسمی کشور؛ قیمت بالاتری نسبت به نیم سکه غیر بانکی که به صورت غیررسمی در بازارهای مختلف به فروش می‌رسد، دارد.

نحوه تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی

تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی معمولاً بر اساس ویژگی‌های زیر ممکن است صورت بگیرد:

ارزش قانونی سکه و تاییدیه مالیاتی

سکه بانکی، دارای ارزش قانونی است و معمولاً بر روی آن نشانه‌هایی از بانک مرکزی یا سازمان مربوطه وجود دارد که این نشانه‌ها شامل نام بانک مرکزی، سال تولید، عیار و وزن آن است؛ اما سکه غیر بانکی، اغلب ارزش قانونی ندارد و ممکن است بدون نشانه‌های قابل تشخیص از بانک مرکزی و یا بدون تاییدیه مالیاتی، تولید شده باشد. این سکه‌ها ممکن است شامل نشانه‌های سلیقه‌ای و متنوع، تولیدات با کیفیت پایین و یا تاریخچه‌ای ناشناخته باشند.

وزن و ابعاد

سکه ‌های بانکی، معمولاً دارای وزن و ابعاد دقیقی هستند که براساس استانداردهای بین‌المللی یا بانک مرکزی تعیین شده‌اند. برای تشخیص آن‌ها می‌توان از ابزارهای دقیق اندازه‌گیری وزن، استفاده کرد؛ اما سکه‌ های غیر بانکی، ممکن است که وزن و ابعاد متفاوتی داشته باشند، زیرا تولید غیررسمی آن‌ها ممکن است در شرایطی صورت گرفته باشد که بر روی کیفیت و وزن آن‌ها تأثیر گذاشته باشد.

مشخصات و تصویر سکه

سکه ‌های بانکی، معمولاً شامل مشخصات دقیقی هستند که بطور معمول، بر روی سکه‌ها حک شده‌اند مانند نام کشور، تصاویر ملی، ارزش ارزی، نام بانک مرکزی و موارد مشابه دیگر؛ درصورتیکه سکه‌ های غیر بانکی، ممکن است دارای تصاویر یا نشانه‌هایی باشند که با تصاویر و نشانه‌های رسمی حک شده بر روی سکه‌های بانکی، متفاوت باشند.

بطورکلی، برای تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی معمولاً به ترکیبی از این ویژگی‌ها  نیاز است. توصیه می‌شود، افرادی که قصد خرید یا فروش سکه را دارند با متخصصان یا کارشناسان معتبر در زمینه سکه‌شناسی مشورت کنند تا از اعتبار و صحت سکه‌های خود اطمینان حاصل کنند.

در ادامه به برخی از مهم‌ترین مواردی که در تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی به شما کمک خواهد کرد، اشاره می‌کنیم که عبارتند از:

• ظاهر سکه

کیفیت ساخت سکه بانکی، بسیار بهتر از سکه‌ غیر بانکی است و ضخامت، کنگره‌های حواشی و طرح‌های آن‌ها بصورت اصولی ضرب شده‌اند. بهترین کار برای فهمیدن اصالت سکه از روی ظاهر آن، استفاده از یک سکه بانکی به عنوان معیار است. ریزه‌کاری‌های سکه‌ای که درمورد بانکی و یا غیربانکی بودن آن شک داریم، در کنار یک سکه بانکی، بیشتر به چشم می‌خورد.

بطور کلی، سکه ‌های بانکی دارای کنگره‌های یک دست، ضخامت یکسان و چاپ آن‌ها به صورت منظم است، اما سکه ‌های غیر بانکی، دارای کنگره‌های غیر یک دست، شکل و طرح نامنظم و ضخامت غیر یکسان می‌باشند. 

• وزن سکه

وزن سکه‌ های بانکی، کاملاً دقیق و براساس استاندارد‌های وزنی بانک مرکزی است؛ درحالیکه ممکن است وزن سکه ‌های غیر بانکی، پایین‌تر و یا حتی بالاتر از وزن استاندارد‌ باشد. بالاتر بودن وزن سکه غیر بانکی نسبت به سکه بانکی، در مواقعی اتفاق می‌افتد که در تولید سکه، از آلیاژ بی‌کیفیت استفاده شده باشد. در این صورت، فروشنده سکه غیر بانکی با اینکه سکه سنگین‌تری به شما فروخته، اما ضرر نکرده است؛ زیرا پول سکه طلا را از شما گرفته اما آلیاژ دیگری به شما فروخته است.

• بسته بندی سکه

بسته ‌بندی سکه، یکی دیگر از موارد تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی است. بسته بندی یا وکیوم سکه، معمولا در تشخیص تفاوت سکه بانکی و غیربانکی مورد مهمی است. بسته‌بندی سکه ‌های غیر بانکی، ممکن است دقیق و ظریف نباشد.

البته توجه کنید که در پدیده ضرب سکه در خارج از چارچوب‌های بانک مرکزی، برای اشخاصی که دست به این کار می‌زنند، جعل بسته ‌بندی سکه به همراه ذکر چند اسم و آدرس، کار چندان سختی نخواهد بود؛ که بهتر است علاوه بر درنظر داشتن بسته بندی سکه، به هولوگرام سکه که شاخص بهتری است توجه شود.

سکه بانکی بخریم یا سکه غیر بانکی؟

پاسخ به این سوال که: سکه بانکی بخریم یا سکه غیر بانکی؟ به چندین عامل وابسته است که باید درنظر گرفته شود. در ادامه، به بررسی مزایا و معایب هر یک از این گزینه‌ها می‌پردازیم و به شما در انتخاب هر کدام از این سکه‌ها کمک خواهیم کرد تا بتوانید تصمیم بهتری را برای خرید هر یک از این سکه‌ ها بگیرید:

مزایای سکه بانکی

• ارزش قانونی

سکه ‌های بانکی دارای ارزش قانونی هستند و معمولاً توسط بانک مرکزی یا مؤسسات دولتی صادر می‌شوند که این امر باعث می‌شود به اصالت و قابلیت تجارت آن‌ها افزوده ‌شود.

• تضمین کیفیت

سکه های بانکی تحت نظارت دقیق بانک مرکزی قرار می‌گیرند و بطور معمول دارای وزن، ابعاد و تصاویر استاندارد هستند که توسط سازمان‌های مربوطه تعیین می‌شود.

• پذیرش رسمی

در بازارهای رسمی و معاملاتی، سکه ‌های بانکی بطور عمومی پذیرفته می‌شوند و ترجیحاً به عنوان سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

معایب سکه بانکی

• قیمت بالاتر

از آنجاییکه سکه ‌های بانکی دارای ارزش قانونی و تضمین شده توسط دولت هستند، قیمت آن‌ها معمولاً بالاتر از سکه‌ های غیر بانکی است.

•  محدودیت‌های بازار
• بعضی از سکه ‌های بانکی ممکن است تحت محدودیت‌هایی برای خروج از کشور و یا ورود به بازارهای مالی قرار بگیرند که می‌تواند معاملات آن‌ها را محدود کند.

مزایای سکه غیر بانکی

• قیمت پایین‌تر

سکه ‌های غیر بانکی، معمولاً با قیمت کم‌تری در بازار تجاری مواجه هستند؛ زیرا ارزش قانونی ندارند و از طریق معاملات غیررسمی وارد بازار می‌شوند.

• گزینه‌های متنوع

در بازارهای مختلف، می‌توان انواع و اقسام سکه ‌های غیر بانکی را پیدا کرد که به افراد، انعطاف بیشتری برای انتخاب آن‌ها ارائه می‌دهد.

معایب سکه غیر بانکی

• ریسک اصالت

از آنجا که سکه ‌های غیر بانکی ممکن است بدون تأیید دولتی یا نظارت کیفی تولید شوند، خرید این سکه‌ها ممکن است که به ریسک از دست دادن اصالت آن‌ها منجر شود.

• معاملات غیررسمی

در برخی از کشورها و بازارها، ممکن است معامله سکه‌های غیر بانکی در بازارهای غیررسمی یا زیرزمینی قرار داشته باشد که این می‌تواند به تأثیرات منفی در اطمینان و قابلیت معامله آن‌ها منجر شود.

با تمام این اوصاف، انتخاب بین سکه بانکی و غیر بانکی به اولویت‌ها و نیازهای شما بستگی دارد. اگر اصالت و قابلیت تجارت رسمی برای شما اهمیت دارد، سکه بانکی مناسب‌تر است. اما اگر به دنبال یک سرمایه‌گذاری با قیمت کمتر و انعطاف بیشتر در خرید و فروش هستید، سکه غیر بانکی ممکن است که گزینه‌ای مناسب‌تر باشد.

آنچه در مقاله سکه بانکی و غیر بانکی خواندید:

در این مقاله، با تفاوت سکه‌ بانکی و غیر بانکی، آشنا شدیم تا بتوانید در خرید هر یک از انواع سکه‌ها تصمیم درستی بگیرید. بسیار دیده شده است که در بازار حرفه‌ای طلا، عده‌ای به سراغ خرید و فروش سکه ‌های غیر بانکی می‌روند؛ اما باید مراقب باشید که به جای سکه بانکی، اشتباها سکه غیربانکی که استاندارد‌های پایین‌تری دارد را خریداری نکنید.

بطورکلی، خرید سکه بانکی نیازمند دقت و اطمینان است؛ بنابراین برای یک انتخاب درست، توصیه می‌شود که از منابع معتبر و افراد ماهر در زمینه سکه‌شناسی مشاوره و کمک بگیرید تا از اصالت و ارزش سکه خود اطمینان حاصل کنید.